Danamandıra Kültürel ve Ekolojik Miras Alanı Tehlike Altında: Taş Ocağı Faaliyetleri Hakkında Tespit, Talepler ve Koruma Önerileri

KAMUOYUNA;

Danamandıra Kültürel ve Ekolojik Miras Alanı Tehlike Altında: Taş Ocağı Faaliyetleri Hakkında Tespit, Talepler ve Koruma Önerileri

Önceki dönemlerde çıkan haberlerde Silivri’nin Danamandıra Köyü’nde, Roma dönemine ait tarihi su kanallarının geçtiği noktalara kurulan taş ocaklarının genişleme planları yaptığı bilgisi yayınlanmıştı. Genişleme planlaması yapan taş ocağı şirketinin bölgedeki tarihi kültürel mirası tehdit ettiğinin yanı sıra çevreyi de tahribata uğrattığı aynı zamanda ekolojik sisteme de zarar verildiği bilgisi tarafımıza ulaşmıştı.

Yaptığımız incelemeler ve edindiğimiz bilgilere göre, 4 ve 5.yy’da inşa edilen bu kanal sisteminin dolgu malzemesi olarak kullanılabilecek olması ihtimalinin yanı sıra, kullanılan patlayıcı maddeler, ve kullanılan sondaj sistemleri bu yapılar ile ekolojik sistemi birinci dereceden tehdit etmektedir.

Roma döneminde yapılan bu hat, Constantinople (İstanbul) ‘ün su ihtiyacını karşılamak adına inşa ettirilmiş yapı sistemleridir. Anastasios surları ile birlikte uluslar arası makalelere konu olan bu su hattının Silivri’nin arkeolojik ve doğal sit alanları açısından büyük bir öneme sahiptir.

Köy sınırları içerisinde faaliyet gösteren Aksantaş Taş Ocağı’nın hali hazırda yaklaşık 200 hektar alanda faaliyet gösterdiği, bu alanın daralması sebebiyle 60 dönümlük bir ormanlık alana daha yayılması planlanıyor.

Kültürel Miras ve Doğal Su kaynakları ve Ekosistem Tehlikede

Köy halkının ve muhtarlığın İstanbul 1 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü’ne yaptığı resmi başvuruda ve tarafımıza ilettikleri bilgilerde, antik su hatlarının bu genişleme alanı içerisinde kalacağı, hali hazırda zaten tahribata maruz kaldıkları, ekolojik sistemin, su hatlarının bu durumdan daha da etkileneceği bilgisi verildi. Ayrıca Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na ve Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü’ne yapılan başvuruda söz konusu alanın arkeolojik sit alanı ilan edilmesi yönünde talepler olmuştu.

Kocaeli Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Yard. Doç. Dr. Şengül Aydıngün Başkanlığında İstanbul, Bristol, KKTC Doğu Akdeniz, Yıldız Teknik üniversitelerinden 25 bilim insanının katıldığı, Silivri Kaymakamlığı ve Silivri Belediyesince desteklenen 2008 yılı Silivri arkeolojik çalışmalarında Danamandıra’da orman içinde ağaçlarla kaplı alanda unutulmuş bir antik kentin keşfedildiği, ve bu alanın halen arkeolojik ve doğal sit alanı olarak ilan edilmediği bilgisi verilmişti.

Aradan geçen onca zaman sonra yer halen sit alanı olarak ilan edilmemekle birlikte genişlemek isteyen taş ocakları ve ormanlık alanların kesime açılması tehdidiyle karşı karşıya. Ve yaptığımız incelemelerde bu alanlara onay çıkacağı ve söz konusu ormanlık alanların kesime açılacağı ihtimali belirli çevrelerce yüksek. Bu sebeple şimdiden ağaç kesim işi için köyde işçi aranmaya geçilmiş halde.

Kronolojik olarak süreç

1.      ( VATANDAŞ ) 2024 yılında köy sakinleri ve köy muhtarının hassas bir yurttaşlık bilinciyle başlattığı bu süreçte Danamandıra’ya korumacı bir yaklaşımla yaklaşılması gerektiğini belirten, kültür varlıklarına ve ekolojik sisteme zarar verilmesini önleyen bir koruma kararının alınmasını sağlayacak dilekçe ile ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI TABİAT VARLIKLARINI KORUMU GENEL MÜDÜRLÜĞÜ’ne ve Avrupa Yakası Tabiat Varlıklarını Koruma İşlerinden Sorumlu Şube Müdürlüğü’ne başvurularını gerçekleştirdiler.

Verilen dilekçede söz konusu alanın tarihsel.doğal ve arkeolojik değerinin yanı sıra ekolojik olarak da büyük bir öneme sahip olduğu, bu hat üzerinde yer alan 4 ve 5.yy dönemlerine ait su hatlarının taş ocağı tehdidi altında olduğunu belirtmişlerdir. Yaklaşık 200 dönüm alana sahip bu taş ocağı artık yayılacak alanı kalmadığından yeni taş ocağı alanlarının açılacağı, bu alanlarda yer alan ormanlık alanların kesileceği bilgisi iletildiğinden bu genişlemeye izin verilmemesi yönünde taleplerini iletmişlerdir. Köylü tarafından ÇED Olumlu Raporu Verilen bölgenin  ivedi şekilde Arkeolojik Sit Alanı olarak tescil edilmesi beklenmektedir.

2.      ( KURUM ) Başvuru yapılan dilekçeye istinaden Istanbul 1 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlügü’nün yazdığı 24.12.2024 tarih, E-39682869-165.99-6132633 sayı, Silivri Danamandra Mahallesi, Roma Su Yolları tespit ve tescil çalışmaları hk. (34.31.1414) konulu dilekçede;

“ … İstanbul I Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunun 07.07.2022 tarih ve 7473 sayılı kararıyla 2863 sayılı Kanunun 6'ncı maddesindeki özellikleri taşıması sebebi ile korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı olarak tescil edilmesine, hazırlanan tescil fişinin uygun olduğuna, 05.11.1999 tarih ve 660 sayılı İlke Kararı kapsamında yapı grubunun "I. grup" olarak belirlenmesine, söz konusu su galerisi hattı kalıntılarının ve güzergahının korunma alanının 2863 sayılı Kanunun 8 inci maddesi kapsamında su yolu aksından her iki yönde ellişer (50'şer) metre,  toplamda ise 100 m olarak belirlenmesine karar verilen alanın kuzey kesiminde de Roma Su Yollarına ait olan su galerisi hattı kalıntılarının ve güzergahına kalıntıları tespit edilmiştir… “ ibaresine ek olarak “ … kalıntıların bulunduğu sahanın hava ve orman şartları nedeniyle yeterince incelenemediğinden, hava ve mevsim şartları uygun olduğunda tespit çalışmalarına tekrar başlanacaktır. “ şeklinde bir cevap verilmiştir.

3.      ( KURUM ) Yine İstanbul I Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunun, Toplantı Tarihi ve No: 29.05.2025/633 , Karar Tarihi ve No: 29.05.2025/10337 kararında, yapılan yazılı ve CİMER başvuruları neticesinde kurumlar arası yapılan bilgi alışverişi ve raporların okunması doğrultusunda,;

“ İstanbul İli, Silivri İlçesi, Danamandıra Mahallesi Mevkiinde ormanlık alanda, karar eki paftada koordinatları belirlenen alanda bulunan Roma Su Yollarına ait su galerisi hattı kalıntılarının ve bunlarla saha çalışmaları, uydu görüntüleri, kabartma haritalar ve bilimsel kaynaklıklarda yer alan veriler doğrultusunda yapılan tespitler kapsamında 2863 sayılı Kanunun 6’ncı maddesindeki özellikleri taşıması sebebi ile korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı olarak tescil edilmesine, hazırlanan tescil fişinin uygun olduğuna, 05.11.1999 tarih ve 660 sayılı İlke Kararı kapsamında yapı grubunun “I. grup” olarak belirlenmesine, söz konusu su galerisi hattı kalıntılarının ve güzergâhının koruma alanının 2863 sayılı Kanunun 8 inci maddesi kapsamında korunması kararı ile korunma alan sınırının galeri genişliği +50’şer metre, toplamda ise 100 m olarak belirlenmesine 2863 sayılı Yasanın 10 uncu Maddesi gereğince can ve mal güvenliğinin ilgililerince sağlanmasına, koruma alanı olarak belirlenen alan içerisinde ve belirlenen her bir fiziki müdahalede bulunulmamasına, koruma alanı olarak belirlenen alan dışında yapılacak her türlü uygulama sırasında herhangi bir kültür varlığına rastlanılması durumunda 2863 sayılı Yasa’nın 4’üncü maddesinin (haber verme zorunluluğu) geçerli olduğuna karar verildi. “ sonucu çıkmıştır.

4.      ( VATANDAŞ ) Yine İstanbul I Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunun, Toplantı Tarihi ve No: 29.05.2025/633 , Karar Tarihi ve No: 29.05.2025/10337 kararına istinaden köy halkı ve muhtarın yazdığı 27.06.2025 tarihli itiraz dilekçesinde ise bu antik su hattının önemi tekrar vurgulanmış, İstanbul I Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu, Silivri Kaymakamlığı ve Çevre Şehircilik Bakanlığı’na başvurulduğu ve bu başvuru sonucunda kurulun keşfe geldiği, hattın belirli bir noktasından, başka bir noktasına kadar ki hattı tespit ettiği, tespit edilen hat ile, Bardill’in modellediği ve haritaladığı hat ek-1’de görüleceği üzere bire bir gittiği, hat detaylı bir şekilde incelenmiş olup; hattın ek-2’de görüleceği üzere PAŞA kaynağına ulaştığının görüldüğü belirtiliyor.

Ek-1’de görüleceği üzere; Verilen koruma kararı sınırlarının Karayollarına ait, 34/2006 – 02 2A Grubu (Kalker) ocağı ruhsat alanın içerisine girdiği ve yaklaşık 7.000 m²’lik ruhsat alanına sit alanın girdiği açıktır. Arazinin eğimli olması ve hattın üst tepesinde, kalker ocağı için yapılacak çalışma ve dinamit patlamanın hatta zarar vereceği açıktır. Hattın başladığı batı kanadının PAŞA kaynağından geldiği ve nereden geldiği detaylı tespit edilememiştir. Bölgenin jeolojisinin kireç taşlarından oluşması sebebiyle birçok taş ocağı mevcut olup; yeni açılması planlanan Karayollarına ait kalker ocağı bu hat için tehdit oluşturmakta ve ruhsat sınırları içerisinde sit alanı kalmaktadır. Dünyada eşi benzeri olmayan su temin sistemimizi ve doğamızın korunması için Karayollarına taş ocağı ruhsatının, tesis açılmadan ivedilikle iptal edilmesi gerekmektedir.

Koruma kararı uygun görülen hattın sağı için 50, solu için 50 metre ve toplamda 100 metre olan koruma kararı, hattın batı kısmının nereden geldiği ortaya çıkarılmadığından, taş ocağı gibi işletmelerin büyük çapta dinamit atarak etraftaki tarihi yapılara büyük zarar verdiği tartışılmaz bir gerçektir. Bu taş ocağının bırakın 50 metre, dinamit atıldığında 100 metre bile yakınında olsanız oluşan sarsıntının yer altından geçen 1600 yıllık bir kanal için çökmelere ve yıkımlara neden olacaktır. Koruma kurulu bu kararı verirken taş ocağı ruhsatı olduğunun bilgisine vakıf değildi. Bu taş ocağı şahsımın edindiği bilgilere göre çok yakın bir zamanda faaliyete geçecek ve koruma kararının dibine kadar olacak kısmı dinamit ile patlata patlata, uçurum haline getirerek, hat için büyük risk oluşturacaktır. Ülkemizin kültür varlıklarını koruyan bu güzide kurumun, bu hattın ne kadar önemli olduğunu anlayacağına şüphem yok. Dolgu malzemesi için bu hattın zarar görebilecek olmasının ülkemiz açısından telafisiyle prestij kaybı parayla geri alınabilecek ya da geriye koyulabilecek bir şey değildir.

Bu hattın devamındaki köylerden olan İhsaniye köyünde; Karar Tarihi ve No: 21.02.2019 / 4055 sayılı kararda aynı durum ortaya çıkmış ve hattın bulunduğu alandaki taş ocağının ruhsatı iptal edilmiştir.

Koruma kararına itiraz ederek; 50 – 50 toplam 100 metre olan koruma kararının, taş ocağı ruhsatı içerisinde kalması sebebiyle bu taş ocağının ruhsatının iptal edilmesi ve edilememesi halinde ise koruma kararının sol 100 – sağ 50 olarak toplamda 150 metre olarak revize edilmesini talep ediyorum.

Şeklinde bir itiraz dilekçesi köy halkı tarafından gönderilmiştir.

Kurumlar olarak yaptığımız incelemelerde ;

Danamandıra köyünden doğan Mandıra Deresi, Terkos havzasının önemli su kaynaklarından biri olup yaz ve kış Terkos barajına su sağlayan bir hattır. Mandıra deresini besleyen, ve oluşmasını sağlayan, kireç taşları sayesinde rezerv su doğal olarak depolanabilmekte ve kaynaklar aracılığıyla Mandıra Deresi ie içtiğimiz İstanbul su hattına ulaşmaktadır. Bu kaynakların çok uzun süredir aktif olduğunu, derenin sağından ve solundan İstanbul'a su temini sağlamak için yapılan 4 ve 5.yy kanal hatlarıyla önemini daha iyi anlıyoruz.

1600 yıl önce bu kaynakların önemini anlayan Romalılardan sonra 10 milyonluk Avrupa Yakası'nın su ihtiyacını karşılayan bu bölgenin önemini günümüzdeki bu su kıtlığında anlamamız gerekir.

Terkos havzası, stratejik bir içme suyu rezervi olduğunun altını çiziyoruz.

Geçtiğimiz haftalarda bu taş ocağından hariç 12 ayrı noktada özel taş ocağı firmaları tarafından yeni ocaklar için sondaj çalışması yapılacağı bilgisi köylüye bildirilmiş ve köylüler 500 imza toplayarak Orman Genel Müdürlüğü'ne izin verilmemesi için taleplerini iletmiştir. Eğer sondaj çalışmaları gerçekleşirse yaklaşık Silivri'nin Yeni Mahalle bölgesi büyüklüğündeki Ormanlık alanda sondaj çalışması adı altında taş ocaklarına açılacak, Danamandıra ve Gümüşpınar köyleri arasındaki 4 taş ocağı harici yeni taş ocakları yapılabilecek.

Danamandıra’da yer alan ve Uluslararası makalelerde konu olan, yurt dışından pek çok bilim insanı ve araştırmacılar tarafından araştırmalara eklenen Roma dönemi su hatları ve su kemerleri, Anastasios sur duvarları gibi Silivri ve Trakya için de büyük bir öneme sahiptir. Antik dönem’de inşa edilen, İstanbul’un su ihtiyacının karşılandığı bu yapılar 220km’lik bir uzunluğa sahip olup Valens (Bozdoğan) Su Kemeri aracılığıyla İstanbul’un su depolarına su taşıyan önemli bir hat ve aynı zamanda Silivri için önemli bir kültür mirasıdır. Traklar döneminde bir yaşam alanı olan ve yaşam mağaraları bulunan ( Ayla Pınar Mağraları ) Danamandıra, Silivri için bir arkeolojik kazı sahasıdır.

Sondaj çalışmalarına, alan genişletmelere ve yeni ihalelere konu olan Danamandıra bölgesi tamamen taş ocağı olma tehlikesiyle karşı karşıyadır. Binbir çeşit hayvan türü, ekolojik zenginlik, doğal ve kültürel mirası olan bu bölge kesinlikle korunması gereken ve yeni sondaj/kazı alanlarının iptallerinin yapılması gerekmektedir. Bölgede etkilenen flora ve faunaya, endemik tür varlığına, göç yollarına dair araştırma yapılması gerekmektedir.

Son olarak ve en önemlisi, köy halkından aldığımız duyumlar ve yaptığımız incelemeler neticesinde 60 günlük itiraz süresinde olan dosyanın sonucunu beklemeden Orman İşletme Şefliği'nin 11 Ağustos Pazartesi günü KASTAMONU'DAN ormanı kesmek için ekip getirteceği bilgisi alınmıştır. Danamandıra'dan ve civar köylerden ormanı kesmek için cağrı yapıldığında köy halklarının buna itiraz edildiğinden kesme işlemine katılmayacağı, bundan dolayı KASTAMONU'dan ekip getirileceği bilgisi alınmıştır.

Söz konusu durum ile alakalı öncelikle Danamandıra ve Silivri halkını, ardından kamuoyunu bilgilendirmeyi kendimize görev bilmekle birlikte, ilçenin zenginliklerini koruması gereken ilgili Silivri Belediyesi Birimlerini, Silivri Kent Konseyi Yönetimi ve Komisyonlarını, Silivri'de faaliyet gösteren tüm STK'ları, yerel ve ulusal basınımızı bu konuya dahil olup kenti birlikte müdafa etmek gerektiğini belirtmek isteriz.

KAMUOYUNA VE YETKİLİLERE ÇAĞRIMIZDIR. GELİN BİRLİKTE KORUYALIM!

Danamandıra’nın, İstanbul’un su altyapısını oluşturan binlerce yıllık mirası, ormanları, canlı çeşitliliği ve kültürel değeri, kısa vadeli maden kazançlarına kurban edilmemelidir.

Unutulmamalıdır ki bu sadece bir sıradan su hattı değil aynı zamanda İstanbul’un 1600 yıllık içme suyu altyapısının, biyoçeşitliliğin, kırsal yaşamın ve yerel hafızanın korunması mücadelesidir.

Not: Süreç ile alakalı gerçekleştireceğimiz eylem planımızı, soru, talep ve önerilerimizi,  takip süreçlerimizi ve kurumlar arası yazışmalarımız hakkında Silivri halkı başta olmak üzere komuoyunu ve basınımızı  bilgilendireceğimizi , bu sürece tüm sivil toplum örgütlerini, meslek odalarını, aktivistleri ve tüm kuruluşları koruma mücadelesine davet ettiğimizi belirtmek isteriz.

Saygılarımızla

Silivri Kent Konseyi Kültürel Miras ve Çalışma Grubu

Silivri Tarihi Kültürel Mirası Koruma Eğitim ve Araştırma Derneği

Silivri Çevre Derneği

Kuzey Ormanları Savunması

#Danamandıra #Silivri #KültürelMiras #Çevre #Doğa #DanamandıraKorunmalı #Trakya #AntikDönemSuYolları #SilivriTarihi #Miras