Silivri’de restorasyonu son dönemlerde tamamlanan Silivri Köprüsü olarak bilinen Mimar Sinan Eseri Sultan Süleyman Köprüsü projesi için geçtiğimiz haftalarda yayınladığımız “ 10 Yıllık Restorasyon Bilmecesi “ başlıklı yazımızda söz konusu kültürel mirasın restorasyonunun on yıla yakındır bitirilemediği, kamuoyu ve halk tarafından hiçbir şekilde konu ile alakalı bilgi alınamadığı, farklı kişiler tarafından yakında açılacağı bildirilip açılamamıştı.
10 Yıllık Restorasyon Bilmecesi - https://www.silivritarihder.com/post/10-yillik-restorasyon-bilmecesi
Bu restorasyon çalışmalarının süreci hakkında bilgi almak adına 27.05.2021 tarihinde KARAYOLLARI 1. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ, İSTANBUL VALİLİĞİ YATIRIM İZLEME ve KOORDİNASYON DAİRE BAŞKANLIĞI ile İSTANBUL 1 NOLU KÜLTÜR VARLIKLARINI KORUMA BÖLGE KURULU’na derneğimiz tarafından eş zamanlı olarak dilekçeler gönderilmişti.
Söz konusu dilekçe soru önergesi olarak, on yıllık restorasyon süresinde yapıya ait ihale sürecinin, rölöve, restitüsyon ve restorasyon proje süreçlerinin, kurul ve onay süreçleri ile restorasyon uygulamaları süreçlerinin yanı sıra bu süreçlerin hangi aşamalarında ne kadar bir süre boyunca yaklaşık on yıllık aksamaya sebep olduğu ile bu aksamaların sebeplerinin cevaplandırılması, köprüde uygulanan zemin kaplamasının köprünün asıl dönemini yansıtıp yansıtmadığı, köprü ile ana yol arasında kot farkından dolayı oluşan kademelenmenin, köprünün yol ile bağının koparılıp koparılmadığına dair uzman görüşünün gerekliliği konusundaki sorularımız yer almaktaydı.
Dilekçemize ilk cevap 30.06.2021 tarihinde T.C. İstanbul Valiliği Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı tarafından elimize ulaşmıştır. E-38765284-750-68798 sayılı ve Silivri Mimar Sinan Köprüsü konulu dilekçede,
Silivri Mimar Sinan Köprüsü’nün restorasyona ihtiyacı olduğunun belirtildiği ve 2013 yılında Mülga İl Özel İdaresi’nden ödenek talebinde bulunulduğu, bunun üzerine ödenek ayrılarak ihalesinin yapıldığı ve 02.05.2014 tarihinde restorasyon işinin sözleşmesinin yapıldığı belirtilmektedir. Dilekçede İstanbul Valiliği ile köprülerin bakım ve onarımından sorumlu olan T.C. Karayolları Genel Müdürlüğü İstanbul Bölge Müdürlüğü arasında protokol imzalanarak ortak denetimle işe başlandığı belirtilmiştir.
Dilekçenin devamında, işin ilk aşamasında, köprünün toprak altında kalan ayaklarının açığa çıkartılması için Arkeoloji Müzeleri Müdürlüğü denetiminde kazı çalışmaları, açığa çıkan ayakların projelendirilmesi, projelerin İstanbul 1 Numaralı Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü’nde onaylattırılması, köprüde kullanılacak taşın seçimi için İBB Kudeb Laboratuvarında çeşitli taş deneyleri yapılması, özgün olmayan granit parke döşeme taşlarının ve beton korkuluk taşlarının söküm işleri yapıldığı belirtilmektedir.
Ayrıca köprünün cephesinde, korkuluk-korniş taşlarında ve kemer altlarında önceki restorasyonlarda yoğun olarak uygulanmış olan, özgün olmayan taş taklidi çimento imitasyonların sökümünün köprüye statik açıdan etkisinin değerlendirilmesi ile ilgili üniversite raporu alınmış, koruma kurulu kararıyla çimento imitasyonların sökümüne karar verilmiş ve tekrar proje revizyonuna gidilmiştir. Bahsi geçen proje revizyonları, taş seçimi ve söküm kararlarının Koruma Kurulu’ndan onaylanması süreçleri için başında öngörülemeyen süreçler olup, alınan yeni kararlar doğrultusunda sözleşme bedelinin yapılacak işleri karşılayamaması sebebiyle işin 24.01.2019 tarihinde tasfiye edildiği belirtilmektedir.
Restorasyonun ikinci etabı 21.03.2019 tarihinde başlamış olup, 08.04.2121 tarihinde tamamlanmış ve 05.05.2021 tarihinde geçici kabulü yapıldığı belirtilmektedir. Bu kapsamda köprüde mevcut olup özgün olmayan tüm çimento harç. Taş taklidi beton imitasyon, dolgu ve derler kaldırılmış, yerine Kudeb analizleri, üniversite raporu ve Koruma Kurulu Kararı ile belirlenmiş olan, özgün malzemesine uygun, hidrolik kireç taşlı doğal taş malzemesi ile tümleme yapılmış, mevcut özgün malzemelerin ıslahı yapılarak restorasyonun tamamlandığı yer almaktadır. Ayrıca, yapının iki girişinde yapılan Arkeoloji Müzeleri Müdürlüğü denetimindeki kazılar sonucunda özgün döşemenin mevcut yol kotunun alt kotunda bulunduğu tespit edilmiş olup özgün döşemeyi korumak ve göstermek, aynı zamanda taşıt trafiğinin köprüye zarar vermesinin önüne geçmek amacıyla köprüyü yola bağlamak için çelik taşıyıcılı, cam sahanlıklı merdiven ve engelli rampasının yapıldığı belirtilmektedir.
İşin süresi ile alakalı olarak restorasyon çalışmaları sırasında İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürlüğü denetiminde yapılan kazılar, rölöve, restitüsyon, restorasyon projelerinin elde edilen yeni bulgular doğrultusunda revize edilip İstanbul 1 Numaralı Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü’nce onaylanması, yapıda kullanılacak malzeme seçimi için yapılan Laboratuvar deneyleri, statik güçlendirme raporları ve onay süreçleri ile ödenek durumu işin süresini etkilediği belirtilmektedir.
Ayrıca yapının önemi, tarihi niteliği ve Mimar Sinan yapısı olması sebebiyle restorasyon yaklaşımının hassasiyetle yürütülmesinden dolayı sürenin uzayabildiği, buna benzer her köprünün hemen hemen aynı sürelerde tamamlandığı dilekçede yer almaktadır.
Derneğimiz tarafından gönderilen 27.05.2021 tarihli dilekçe ve tarafımıza gönderilen dilekçe cevabı karşılaştırıldığında derneğimiz tarafından sorulan;
1- Köprüye ait yaklaşık 10 yıllık restorasyon süresinde yapıya ait resmi ihale sürecinin, rölöve, restitüsyon ve restorasyon proje sürecinin, kurul ve onay süreçleri ile restorasyon uygulamaları süreçlerinin,
2- Bu süreçlerin hangi aşamalarında ne kadar bir süre boyunca projede yaklaşık on yıllık aksamaya sebep olduğu ve bu aksamaların sebepleri,
Sorularına cevap olarak yalnızca ihale tarihleri ile birlikte iş başlangıç/bitiş tarihleri belirtilmiştir. Yapının proje aşamaları, laboratuvar ve kurul süreleri gibi süreçlere şeffaf olarak bir cevap alınamadığı, söz konusu süreçlerin yaklaşık 10 yıla varan bir süre aldığı görülmektedir. Diğer yandan bu sürenin ülkede restorasyonu yapılan benzer nitelikteki diğer köprülerle aynı sürede tamamlandığı belirtilmektedir. Bu süre 10 yıldır. Eski eser bir yapının korunması ve kurtarılması gerekliliği göz önünde alındığında 10 yıl olarak belirtilen süre hayli uzundur ve tartışmaya açıktır.
3- Aynı zamanda yapının restorasyonunda kullanılan zemin kaplama taşlarının dönemine uygun olarak uygulanıp uygulanmadığının, yapının iki giriş tarafında bulunan, doğal kot farkından dolayı oluşan kademelenmenin köprünün ana yol ile olan bağını koparıp koparmadığına dair bilgilerin sağlanması,
Sorusuna cevap olarak, yapılan uygulama dilekçede yer almaktadır. Yapılan zemin kaplama uygulamalarının doğruluğunun, kültürel miras ile olan doku bütünlüğünün, uygulama tarzının tespiti, yapının yol ile bağının sağlanıp sağlanmadığı, ek metal merdivenlerin kültürel mirasın dokusuna uyup uymaması konusu gibi konulara bir uzman görüşünün gerekebileceği konusu halen cevap beklemektedir.
Diğer yandan aynı sorular ile alakalı resmi yazışmalar yaptığımız KARAYOLLARI 1. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ tarafından da dilekçemiz 03.06.2021 tarihinde cevaplanmış olup cevap olarak yalnızca uygulama işi ihalesinin İstanbul Valiliği Yatırım İzleme Ve Koordinasyon Başkanlığı Doğal Kaynaklar, Ruhsat ve Kültür Varlıkları Müdürlüğü tarafından gerçekleştirildiği bilgisi verilmiştir. Dilekçemize başka bir cevap alınamamıştır. Ayrıca aynı sorular ile İSTANBUL 1 NOLU KÜLTÜR VARLIKLARINI KORUMA BÖLGE KURULU tarafından da cevap beklemekteyiz.
Genel olarak tarafımıza gönderilen bu iki dilekçede ihale süreçleri, projelerin kurumlara teslim ediliş ile kontrol süreçlerinin yanı sıra laboratuvar süreçleri, kazı süreçleri ve diğer belirtilen tüm süreçler ile alakalı net bir cevap alınamamıştır. Aynı zamanda yapının Mimar Sinan yapısı olması açıklaması ile benzer nitelikte yapıların restorasyonlarının yaklaşık sürelerde tamamlandığı açıklaması, köprünün restorasyon sürecini net bir şekilde ifade etmemek ile birlikte süreçlerin hangi noktalarda tıkandığı ve bu süreçlerin ne kadar zamanda gerçekleştiği anlaşılamamaktadır.
Yapılan uygulamaların kültürel mirasın korunması ve restorasyonu kurallarına uygunluğu, süreçlerin şeffaflığı, kamuoyunun sürece katılımcılığının sağlanması, halkın kültürel mirasın korunması sürecine dahil edilebilmesi adına yaptığımız çalışma ve bilgi edime kanunu kapsamında yaptığımız yazışmaları kamuoyu ile paylaşacağız.
Silivri Tarihi Kültürel Mirası Koruma Eğitim ve Araştırma Derneği